Osteoporose en fractuurpreventie

Osteoporose is een systemische aandoening van het skelet die wordt gekarakteriseerd door een lage botmassa en een verslechtering van de microarchitectuur met als gevolg een toegenomen risico op fracturen. De primaire doelstelling van medische behandeling bij patiënten met een hoog-risico op fracturen is de preventie van een eerste of volgende fractuur. Bij hoog risico patiënten en een lage BMD (T-score lager of gelijk aan −2,5) of na een doorgemaakte wervelfractuur is er, naast de overige interventies, een indicatie voor behandeling met bisfosfonaten/denosumab. (zie algoritme Fractuurpreventie NHG standaard).
 

Niet-medicamenteuze adviezen

Valpreventie, calcium gebruik, immobiliteit vermijden, vitamine D status controle, alcoholconsumptie verminderen, (mee)roken.

  • Optimalisatie van calcium inname: totaal 1000-1200 mg calcium/dag (= 3-4 zuivelporties). Wanneer adequate inname van calcium via voeding niet haalbaar is, maximaal 500 mg calcium suppleren i.v.m. aanwijzingen op cardiovasculaire bijwerkingen bij een calcium suppletie van ≥ 1000 mg.
  • Vitamine D: 800 IE/dag: bij osteoporosebehandeling, bij mensen in verzorgingsinstelling, na recente fractuur.
     

Medicamenteuze adviezen

Stap 1   Alendroninezuur (tablet of drank)

Stap 2a Denosumab sc
Stap 2b Zolendronaat iv

Na 3 fracturen, waarvan 2 wervelfracturen:
Stap 3   Teriparatide (via specialist)

Opmerking

  • Orale bisfosfonaten zijn 1e keus bij de behandeling o.b.v. effectiviteit, veiligheid en prijs. Compliance helaas zeer matig. Na 5 jaar gebruik nieuwe risicoanalyse. Bisfosfonaten mogen maximaal 10 jaar worden gebruikt. Bij contra-indicatie orale bisfosfonaten, intolerantie en non-compliance behandeling met denosumab sc of zoledronaat i.v. De effectiviteit van denosumab is vergelijkbaar met bisfosfonaten. Voordelen zijn het gebruiksgemak en de mogelijkheid van toediening, ook bij een slechte nierfunctie. Denosumab is nog niet als generiek verkrijgbaar.
  • Strontiumranelaat wordt niet meer gebruikt i.v.m. ongunstig cardiovasculair profiel. Hierover heeft het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen in 2013 gepubliceerd.  Het gebruik dient beperkt te worden tot het behandelen van ernstige osteoporose bij postmenopauzale vrouwen. Het CHMP heeft in 2014 de indicatie van strontiumranelaat aangescherpt. Het dient alleen nog gebruikt te worden voor de behandeling van ernstige osteoporose, als andere geneesmiddelen niet gebruikt kunnen worden bij patiënten zonder verhoogde kans op hart en vaatziekten. Tijdens de behandeling dient het cardiovasculair risico profiel van de patiënt geregelmatig te worden gecontroleerd.

Geneesmiddelen

Alendroninezuur

Dosering
70 mg 1x per week.
Bijwerkingen
Spier- en botpijn, gastro-intestinale klachten.
Let op
30 minuten na inname, recht op blijven zitten, gedurende 2 uur voor en na inname geen calcium-, magnesium- of ijzerhoudende producten consumeren.

Alendroninezuur drank (Bonasol®)

Dosering
100 ml: bevat volledig opgelost 70 mg alendroninezuur, dosering 1x per week. Snelle gastro-intestinale passage. Overweeg bij patiënten met slikklachten en verhoogde kans op gastro-intestinale bijwerkingen
Bijwerkingen
Spier- en botpijn, gastro-intestinale klachten.
Let op
Patiënt dient alendroninezuur drank 30 minuten voor het ontbijt in te nemen en recht op te blijven zitten of staan.

Denosumab (Prolia®)

Dosering
60 mg subcutaan tweemaal per jaar.
Bijwerkingen
Pijn in extremiteiten, gastro-intestinale klachten, huiduitslag, hypocalciëmie.
Let op
Voor start, eerst tandheelkundige ingrepen laten verrichten i.v.m. vergrote kans op kaakbotnecrose

Zoledroninezuur

Dosering
5 mg i.v.,een keer per jaar.
Bijwerkingen
Spierpijn, botpijn, blozen.
Let op
In de eerste 3 dagen kunnen griepachtige symptomen ontstaan. Voor start, eerst tandheelkundige ingrepen laten verrichten i.v.m. vergrote kans op kaakbotnecrose wanneer dit tijdens de behandeling met zoledroninezuur gedaan wordt.

Teriparatide (Forsteo®)

Dosering
5 mg i.v. een keer per jaar
Bijwerkingen
Spierpijn, botpijn, blozen.
Let op
In de eerste 3 dagen kunnen griepachtige symptomen ontstaan. Voor start, eerst tandheelkundige ingrepen laten verrichten i.v.m. vergrote kans op kaakbotnecrose wanneer dit tijdens de behandeling met zoledroninezuur gedaan wordt.
Bibliografie tonen

Bibliografie

NHG-standaard fractuurpreventie, 2013 Link

MCC-KLIK werkafspraken, 2013  Link

Gómez Acotto et al. pper Gastrointestinal Tract Transit Times of Tablet and Drinkable Solution Formulations of Alendronate: A Bioequivalence and a Quantitative, Randomized Study using Video Deglutition Calcif Tissue Int 2012; 91: 325-334 Link

Wells GA, Cranney A, Peterson J, Boucher M, Shea B, Welch V, Coyle D, Tugwell P. Alendronate for the primary and secondary prevention of osteoporotic fractures in postmenopausal women. Cochrane Database of Systematic Reviews 2008, Issue 1. Art. No.: CD001155. Link

Wells GA, Cranney A, Peterson J, Boucher M, Shea B, Welch V, Coyle D, Tugwell P. Risedronate for the primary and secondary prevention of osteoporotic fractures in postmenopausal women. Cochrane Database of Systematic Reviews 2008, Issue 1. Art. No.: CD004523. Link

Standpunt cardiovasculaire veiligheid van calciumsuppletie bij osteoporose bij kwetsbare ouderen, SIG Farmacotherapie bij ouderen. Link