Ziekte van Parkinson
De ziekte van Parkinson is een neurodegeneratieve ziekte waarbij dopamine producerende neuronen langzaam afsterven.
Niet-medicamenteuze adviezen
Patiënten met de ziekte van Parkinson kunnen baat hebben bij onderstaande niet medicamenteuze therapie voor behoud van zelfstandigheid.
- Fysiotherapie;
- Ergotherapie;
- Logopedie;
- Psychosociale interventies;
- Gebruik van klinimetrie
Medicamenteuze adviezen
Ongecompliceerde fase van de ziekte van Parkinson
Er is geen duidelijke eerste keus geneesmiddel aan te wijzen bij de ongecompliceerde fase van de ziekte van Parkinson. De keus wordt gemaakt op basis van patiëntkarakteristieken zoals leeftijd en al dan niet aanwezige cognitieve co-morbiditeit.
Te overwegen zijn: levodopa of dopamine-agonist eventueel aangevuld Amantadine, Selegiline, Rasagiline. Bij onbehandelbare tremor eventueel aanvullend Propranolol of Anticholinergica.
In de gecompliceerde fase van de ziekte van Parkinson
In de gecompliceerde fase van de ziekte van Parkinson worden dezelfde geneesmiddelen gebruikt, echter dan in combinatie en/of in hogere doseringen. Tevens kunnen COMT-remmers (Entacapone of Tolcapone), Apomorfine, Duodopa en deep brain stimulation overwogen worden.
Dementie klachten bij de ziekte van Parkinson
Stap 1 Rivastigmine pleisters
Psychoses bij de ziekte van Parkinson
Alleen bij ernstige klachten medicamenteus behandelen.
Stap 1 Rivastigmine pleisters en bij ernstige klachten tegelijk Clozapine starten
Depressie bij de ziekte van Parkinson
De keus voor een TCA of SSRI dient te geschieden op basis van bijwerkingenprofiel en patiëntkarakteristieken, omdat er geen aangetoond verschil in effectiviteit tussen beide geneesmiddel groepen bekend is. Er is recent een voordeel voor TCA’s geconstateerd (Rocha et al. 2013).
Bij bijwerkingen of onvoldoende effect van een dopamineagonist kan een overnight switch plaatsvinden naar een andere dopamineagonist.
Bij het optreden van impulscontrolestoornis (medicatie-, koop-, gok- en seksverslaving) is dosisverlaging de eerste keuze.
Misselijkheid bij behandeling van de ziekte van Parkinson
Indien ten gevolge van dopamineagonisten perifere bijwerkingen optreden zoals misselijkheid, braken en deels ook orthostase, dienen deze enkel te worden bestreden met Domperidon (3 dd 10 mg). Gebruik van metoclopramide dient te worden vermeden i.v.m. passeren van de bloed hersenbarrière en interferentie met de behandeling.
Geneesmiddelen
Amantadine
Selegilin
Levodopa
bouwen tot 3 dd 125 mg. de dosering levodopa verhogen met 125 mg per week, tot een maximum van 4 dd 375 mg.
Pramipexol
Ropinirol
Rotigotine pleister
Propranolol
Rivastigmine pleisters
Clozapine
Bibliografie
NVKG richtlijn dementie, 2014 Link
NVN richtlijn parkinson, 2010 Link
Rocha FL, Murad MGR, Stumpf BP, Hara C, Fuzikawa C. Antidepressants for depression in Parkinson's disease: systematic review and meta-analysis. J. Psychopharmacol. (Oxford) 2013; 27: 417–423.